دستگاه و آواز در موسیقی سنتی

معرفی دستگاه ها و آواز های موسیقی ایرانی
موسیقی ایرانی مشتمل بر7 دستگاه و 5 آواز می باشد . دستگاه که در قدیم مقام نیز نامیده شده است به نغمه ها وآهنگ هایی مخصوص اطلاق می شود که همگی دارای ساختار کلی یکسان هستند . آوازها قطعات کو چکی هستند که درگام دستگاه است ولی تونیک متفاوتی دارند.
ناگفته پیداست جملات بالا ، تعاریفی موهوم و گنگ هستند که معنای خاصی رادرذهن متبادر نمی کنند. علت را باید دراین جستجو کرد که اولاً واژه های «دستگاه » و«آواز»در موسیقی ایرانی در معانی مختلف – و حتی متضاد – بکار رفته اند و هیچگاه تعریف جامعی از آنها صورت نگرفته است . تنها در اواخر قرن گذشته ی واوایل قرن حاضر بود که به پایمردی علینقی وزیری و شاگردانش موسیقی ایرانی شکلی علمی به خود گرفت

از آنجا که «هرجا زبان از بیان قاصرآید ، موسیقی متولد می شود» ، نمی توان روح و حال و هوای موسیقی رانوشت ؛ بااین حال این مقاله برآن است تا موسیقی ایرانی را بسیار ساده شرح دهد .
مایه یا تنالیته بستری است که یک آهنگ روی آن اجرا می شود . در هرتنالیته یک نت نسبت به دیگر نت ها حالت برتری دارد و شنونده به طورطبیعی توالی رسیدن به این نت راحتی می تواند پیش بینی کند . به این نت تونیک (TONIC) می گویند.تفاوت فرکانس وفاصله ی دیگر نت ها نسبت به این نت مقایسه می شود وبا عنوان درجه بیان می شود به عنوان مثال نت دوم بعد ازتونیک ، درجه دوم نامیده می شود .
بطور کلی درموسیقی غربی دو تنالیته ی بسیار کلی داریم : ماژور(MAJOR) ومینور(MINOR ).اما تنوع تنالیتها درموسیقی ایرانی بیشتر می باشدو در واقع همان دستگاه ها و آوازها را تشکیل می دهند. حال به تشریح این تنالیته های ایرانی می پردازیم . موسیقی ایرانی دارای 7 دستگاه و5 آواز می باشد .
دستگاهها عبارتنداز:
1) شور 2) سه گاه 3) چها رگاه 4) همایون 5) ماهور 6) نوا 7)راست پنجگانه

دستگاه شور :

دستگاهی بسیار قدیمی است و مبنای بیشتر موسیقی ها ی محلی درایل هابه شمار می رود . و متعلقات بسیاری دارد . ابوعطا ،دشتی ، بیات ترک و افشاری ریشه در شوردارند. شور بزرگترین وجامع ترین دستگاه موسیقی ایرانی است . اگر مینور تئوریک رادر موسیقی غربی در نظر بگیرید وفاصله ی دو م آن را ربع پرده پایین بیاوریم ،تنالیته ی شورایجاد می شود،دراثر همین تفاوت اندک ، تغییری بسیار شگرف در تنالیته ایجاد می شود .روح کلی حاکم بر شور حزن و اندوه و غم بسیار است . تاآنجا که مرحوم روح الله خالقی معتقد است : «کدام ایرانی است شوررا بشنود و نوای غم انگیز آن را درک نکند؟»تصنیف کاروان اثر علی تجویدی درهمین تنالیته است . اگر فاصله ی دوم در مینور تئوریک را 5/0 پرده پایین بیاوریم ، شور کلاسیک خلق می شود . شو ر«امیراف » نمونه ای ازاین سبک خاص است

دستگاه سه گاه :

دستگاهی است حزن انگیز درعین اینکه می توان آن راشاد تصور نمود و بیشتر برای بیان اندوهی که به شادی می گراید استفاده می شود. اگر درتنالیته ی ماژور فاصله ی سوم و هفتم راربع پرده پایین بیاوریم ،تنالیته ی سه گاه به وجود می آید


دستگاه چهار گاه :

ویژگی بارز دستگاه چهارگاه روحیات مختلف و حتی متناقض آن می باشد ؛ درعین اندوه ، می تواند بسیارشاد هم باشد ؛ ضمن اینکه روحیات وحالات میهنی و سلحشوری و جنگ آوری درآن به خوبی نمایان است . تا آنجا که نقالان قدیم ، اشعار شاهنامه را دراین مایه می خوانده اند . درتعزیه ی سنتی ایران نیز هر نقشی دستگاه و آواز مخصوص به خودراداشته است:
«حضرت عباس باید چهارگاه بخواند » تصنیف «مبارک باد»هم که زینت بخش مجالس ازدواج ایرانیان است – که قطعاً هیچگاه جایگزینی نخواهد یافت – درهمین مایه می باشد .اگر درمینور هارمونیک ، فاصله ی پنجم را تونیک قراردهیم و فاصله ی چهارم را – که حالا نسبت به تونیک جدید فاصله ی هفتم می شود – نیم پرده بالا بیاوریم ، مایه ی اصلی چهار گاه بوجود آمده است


دستگاه همایون :

دستگاهی بسیار دلنشین که نه حزن واندوه شور راداردونه فرح بخشی ماهور را . همایون بعد ازشور ، یکی ازوسیع ترین دستگاههای ایرانی است که بیات اصفهان متعلق به همین تنالیته است .
برای کسانی که موسیقی ایرانی را به طور کاملاً حرفه ای دنبال نکرده باشد، تفکیک همایون ازبیات اصفهان بسیار دشوار است . زیرا هردو از لحاظ فواصل منطبق بر مینور هارمونیک در موسیقی مغرب زمین می باشند . ازاین رو بسیار زیبا می توان آن را طبق اصول علمی هارمونیزه کرد . آهنگ فولکلور«دختر بویراحمدی » نمونه ی خوبی ازگوشه ی شوشتری دستگاه همایون است


دستگاه ماهور :

احساس شجاعت ، شادی و امیدواری وپیشرفت در زندگی در آن نمایان است . با وجود شباهت بسیار زیاد وانطباق بر مایه ی ماژوردر موسیقی غربی ، ازلحاظ حس و حال بسیار متفاوت است و باید اعتراف کرد ازلحاظ شاد بودن ، به پای ماژور نمی رسد .علت هم مشخص است؛ روح غم واندوه حاکم برکل موسیقی ایران، این دستگاه راهم شامل می شود . تصنیف زیبای مرغ سحر ، اثر مرتضی نی داوود با شعر زیبای ملک الشعرای بهار نمونه ی بسیار خوبی برای ماهوراست


دستگاه نوا :

فواصل و درجات دستگاه نوا با شور مشابه است و فقط نت اصلی آن با دستگاه وتنالیته ی شورفرق دارد . شباهت بسیار زیاد آن به شور ، تشخیص وتمیز آن دو را ازهم مشکل می سازد .


دستگاه راست پنجگاه :

یکی از قدیمی ترین دستگاه های ایرانی است به نظر می رسد اصل ومنشأ آن به زمان ساسانیان برسد . می توان گفت دستگاهی کاملاً ایرانی است . خصوصیات این دستگاه به ماهور شباهت بسیاردارد . درواقع ترکیبی است ازچنددستگاه مختلف وبه همین دلیل «پنجگاه » نام دارد . حتی نوازندگان سازهای ایرانی نیز بایستی احتیاط کامل را به خرج دهند تا وارد ماهور نشوند واین خود دلیلی است برشباهت بسیار این دو.
وآوازها عبارتنداز:
دشتی ، ابوعطا ، بیات ترک ، افشاری و بیات اصفهان

آواز دشتی :

یکی ازنغمه های دستگاه شور است که خود استقلال نیمه کاملی دارد . بسیاری ازآهنگ های نوین ایرانی ونیز بسیاری ازملودی های پاپ دراین تنالیته اجرا شده اند . روحیات متفاوت دشتی ازخصوصیات آن است . شدت حزن آن به پای شور نمی رسد و به نوعی شادتر است . ازلحاظ ساختاری شبیه به شور می باشد .
ساخته شدن برخی تصنیف ها و آهنگ ها دراین نغمه ، باعث شده روحیات میهنی نیزبه ذهن متبادر شود . ازمعروف ترین این آهنگ ها «ای ایران» اثر مرحوم روح الله خاتمی با شعری ازحسین گل گلاب وسرود «ای وطن » ساخته ی علینقی وزیری می باشند

آواز ابوعطا :

به آن «سارنگ » ، «سارنج »و یا «دستان عرب »نیز می گویند . آوازی است بازاری که میان توده ی مردم رواج کامل دارد . ازلحاظ ساختاری شبیه به شور است وتنها تفاوت آن در توقف مکرر روی درجه ی چهارم ودوم است

آواز بیات ترک :

بسیار یکنواخت وعامه پسند است و در میان مردم رواج دارد . عارف قزوینی آن را «بیات زندی » نیزخوانده است . اگر درگام ماژور فاصله ی سوم راربع پرده بم کنیم، مایه ی بیات ترک بدست می آید ؛ که تفاوت آن با سه گاه در توقف زیاد در بیات ترک برروی درجات چهارم وسوم است که همین توقف ها حال و هوای متفاوت بیات ترک ازسه گاه را باعث می شود . ازلحاظ محتوای غم و شادی ، بیشتر به سمت شادی وگشادگی خاطر سوق دارد تا به غم . به نوعی بعد ازماهور از شادترین دستگاههای ایران است . اذان بیات ترک باصدای آقای مؤ ذنی ،معروف ترین اذان در کل ایران می باشد که لطافت خاصی دارد


آواز افشاری :

آوازی است از دستگاه شورکه نغمه های دردناک دارد . گام آن به سه گاه نزدیک ترازشوراست .بدین ترتیب که اگر درجه ی هفتم مایه ی ماژور راربع پرده بم کنیم توانسته ایم به حال وهوای کلی حاکم برافشاری پی ببریم

آواز بیات اصفهان :

نام گوشه ای است دردستگاه همایون که به علت گستردگی زیاد به صورت یک دستگاه در آمده است . فاصله ی چهارم دستگاه همایون ،نت تونیک برای بیات اصفهان است. به عبارت بهتر اگر مینور هارمونیک را به مثابه ی بیات اصفهان بگیریم . فاصله ی پنجم آن تونیک برای دستگاه همایون است . و این نکته شباهت فوق العاده ی دو دستگاه را می رساند.پیش در آمد اصفهان ساخته ی مرتضی نی داوود یکی اززیباترین نغمه هایی است که دراین مایه ساخته شده است و مرحوم مرتضی حنانه تنظیمی بسیار زیبا از آن ، برای تیتراژ سریال هزاردستان ساخته وپرداخته کرده است ،همچنین تصنیف «تابهار دلنشین» و«بوی جوی مولیان»اثرروح الله خالقی نمونه های زیبایی ازاین مایه ی دلنشین موسیقی ایرانی هستند 

مطالبی دیگر در مورد دستگاهها و آوازهای ایرانی 

دستگاه و آواز چیست؟ برای بسیاری از هنرآموزان در ابتدای کار این سوال مطرح میشود که مثلا چرا شور و ماهور و ..." دستگاه" و بیات اصفهان و دشتی و ... "آواز" نامیده میشوند . برای توضیح این مسئله نخست باید بفهیم که اصولا دستگاهها چگونه از هم شناخته می شوند و چه فرقی با هم دارند . برای آغاز دستگاه ماهور را در نظر بگیرید ، همانطور که برای نوازندگان تار و سه تار مرسوم است و می دانند پرده های ماهور در گام دو همگی بکار هستند ( یعنی ربع پرده و نیم پرده نیستند یا به عبارت دیگر سری و کرن و بمل و دیز نیستند ) ( البته نوازندگان ویلن و کمانچه معمولا ماهور ر یا سل می نوازند که به ترتیب دو دیز و فا دیز می شوند ) حال مهمترین مسئله ای که مایه تفاوت دستگاهی از دیگری می شود خارج شدن پرده ها از حالت بکار می باشد مثلا اگر در دستگاه " ماهور دو" یا به عبارت بهتر " گام دو" نت می کرن شود حالت ایجاد شده را آواز افشاری می نامند ولی اگر نت لا کرن و سی بمل شود حالت جدید را دستگاه شور می نامند یا اگر لا کرن و می بمل شود این حالت را آواز بیات اصفهان می نامند و ... . توجه داشته باشید که این تغییر پرده ها فقط جنبه نظری ندارد و هنگام شنیدن حتی برای کسانی که آشنا به دستگاهها نیستند ، اینکه حداقل تغییری ایجاد شده واضح است به این صورت که مثلا هنگام شنیدن ماهور احساس شادی بیشتری نسبت به شور در انسان ایجاد می شود یا دستگاه چهارگاه احساس شکوه و عظمت بیشتری نسبت به مثلا دشتی که سوزناک تر است دارد . البته این قواعد هرگز کلی نیست و اصولا موسیقی چیزی نیست که استثنا نداشته باشد . مثلا آهنگ معروف " ای ایران " در دستگاه دشتی که عموما غم انگیز است توسط استاد روح الله خالقی تصنیف شده است که کاملا حماسی است و این مسئله به توانایی و ذوق و استعداد آهنگسازان دارد که بتوانند چنین هنر نمایی ها را انجام دهند والا میتوان گفت که 90% تصنیف های دشتی سوزناک هستند مثلا آهنگهای عارف قزوینی مانند " گریه کن " و " گریه را به مستی بهانه کردم " و آهنگهای مرتضی محجوبی مانند " کاروان " و " نوای نی " و آهنگ " آه سحر" از روح الله خالقی . حال به بیان فرق دستگاه و آوازها می پردازیم : اصولا آوازها زیر مجموعه دستگاه ها هستند یعنی آوازها از نظر پرده هایی که نواخته می شوند مانند آن دستگاهی هستند که جزو آن هستند یعنی مثلا ابوعطا در پرده های شور نواخته می شود فقط با این تفاوت که نت شاهد تغییر کرده است ولی هرگز نمی توان ماهور را در پرده های شور نواخت مگر در مرکب نوازی که یک گوشه دلکش ماهور منطبق برگوشه شهناز شور می شود . تقسیم بندی بدین صورت است : 1- دستگاه ماهور شامل آواز راست پنجگاه می باشد . 2- دستگاه شور شامل آوازهای دشتی - ابوعطا - افشاری - بیات ترک و نوا است . 3- دستگاه همایون شامل دستگاه بیات اصفهان است . 4- دستگاه چهارگاه 5- دستگاه سه گاه دسته بندی فوق را استاد علی نقی وزیری بنا نموده اند ولی قدما بر هفت دستگاه و پنج آواز معتقدند بدین صورت که راست پنجگاه و نوا را نیز دستگاه جداگانه به شمار می آورند ولی نوا نیز دقیقا در پرده های شور و راست پنجگاه نیز در پرده های ماهور نواخته می شود که به این علت تقسیم بندی وزیری علمی تر به نظر می رسد . البته عده ای نیز بر نظریه دوازده دستگاه معتقند چون واقعا اگر جنبه نظری را کنار بگذاریم دستگاه ها هنگام شنیدن کاملا تفاوت می کنند و دیگر اینکه برخلاف این تقسیم بندی ها بویژه در مورد دستگاه شور آوازهای آن کاملا متفاوت و گاهی شبیه دیگر دستگاه ها هستند مثلا بیات ترک بیشتر از اینکه شبیه شور باشد مانند ماهور است و افشاری شبیه نوا و تا حدی سه گاه می باشد . نکته دیگر اینکه اصول مرکب نوازی دقیقا مبتنی بر آگاهی از همین مطالب دارد و کسانی که بر این موارد تسلط داشته باشند براحتی می توانند از هر دستگاهی به دستگاه دیگر تغییر مقام بدهند و از نظر علمی هیچ محدودیتی برای مرکب نوازی وجود ندارد هر چند که تا کنون این کار برای همه دستگاهها مرسوم ( یا به عبارت بهتر اختراع نشده است ) نشده است ولی برای مثال اخیرا مرکب نوازی از همایون به بیات ترک که اینجانب تاکنون نشنیده بودم توسط مرحوم ایرج بسطامی اجرا شده

behnam56a

نمایش مشخصات عمومی

ارسال یک پیام خصوصی به behnam56a

یافتن پست های بیشتر behnam56a

یافتن تمامی تاپیک های behnam56a

18-07-2010, 23:44	#3
behnam56a سرپرست بخش سازها و آموزش موسیقی شماره کاربر: 1391 تاریخ عضویت: Aug 2008 پست: 1,274 سابقه : فعالیت : فعالیت امروز : سپاس: 772 دریافت سپاس: 1,866 بار در 979 پست	دستگاه چهارگاه : دستگاه چهارگاه از نظر علم موسیقی یکی از مهمترین و زیباترین مقامات ایرانی است. گام آن مانند شور و همایون پایین رونده و مثل گام ماهور و اصفهان بالارونده می باشد، چرا که در دو حالت محسوس است. یعنی می توان گفت که این گام، مخلوطی از گام سه گاه و همایون است و اگر نت دوم و ششم گام ماهور را ربع پرده کم کنیم، ماهور تبدیل به چهارگاه می شود. درآمد چهارگاه با صدای ادیب خوانساری و تار ابراهیم سرخوش در گام چهارگاه همیشه دو علامت نیم پرده برشو و دو علامت ربعی فرو شو با هم وارد شده اند و فواصل درجات این گام نسبت به تونیک عبارتند از : دو نیم بزرگ ، سوم بزرگ ،چهارم درست ، پنجم درست ، ششم نیم بزرگ ، هفتم بزرگ و هنگام، که دانگهای آن هم با یکدیگر برابر است. نت شاهد (تونیک) این دستگاه نیز در راست کوک "دو" است. حالت آغازین درآمدهای چهارگاه، با نت "لا" بسیار واضح و مشخص است و به این وسیله به راحتی می توان آن را از سایر گامها تشخیص داد. از میان مقامات ایرانی و بخصوص موسیقی مشرق زمین، شور، سه گاه و چهارگاه هستند که از این میان، مقام چهارگاه از همه مهمتر است. چهارگاه را گامی کاملاً ایرانی و خالص می دانند. این گام با گام بزرگ (ماژور) ارتباط دارد چرا که مانند گام بزرگ بالا رونده است. سوم بزرگ مانند گام بزرگ است_ دانگهایش مثل گام بزرگ (ماژور) مساوی بوده و فاصله ی آخر آنها نیم پرده است_ و همین طور فاصله ی هفتم آن مانند هفتم گام بزرگ است و فاصله ی محسوس تا تونیک نیم پرده می باشد. مخالف چهارگاه با صدای رامبد صدیف از طرف دیگر این چهارگاه با گام کوچک (مینور) نیز ارتباط دارد و به طریقی تمامی گامهای مختلف در یک جا جمع شده اند و بهترین صفات هر گام را انتخاب کرده تا گام چهارگاه را با صفات عالی تشکیل دهد. گام چهارگاه هم از نظر آوایی و هم گوشه های مشترک، شباهت زیادی با گام سه گاه دارد. چهارگاه در گوشه زابل، کمی به اوج می رود. این گوشه با این که نت شاهد و ایست ثابتی ندارد ولی از حالت ریتمیک و ضربی بالایی برخوردار است ولی از این نظر، هیچ وقت به پای گوشه مخالف نمی رسد. مخالف اوج زیبایی چهارگاه است. حصار گوشه ای است که در عین زیبایی، کمی از نظر کوک برای نوازندگان بخصوص سنتورنوازان، مشکل ساز می شود. زیرا برای اجرای این گوشه در ادامه ردیف چهارگاه، بایستی نت "فا" را دیز کوک کرد (البته در راست کوک). یعنی نت فا، نیم پرده زیر می شود. این گوشه تا حدودی معادلات چهارگاه را به هم می ریزد و برای اینکه بتوان به ادامه ردیف پرداخت، بایستی فرودی مجدد به درآمد داشته باشیم. گوشه منصوری نیز معمولاً پایان بخش دستگاه چهارگاه است. حالات کرشمه، بسته نگار، حزین و زنگ شتر، به زیبایی در تمام چهارگاه، خودنمایی می کنند. گوشه زابل با نوازندگی سه تار استاد سعید هرمزی آواز چهارگاه نمونه جامع و کاملی از تمام حالات و صفات موسیقی ملی ماست. چرا که درآمد آن مانند ماهور، موقر و متین است و شادی و خرمی خاصی دارد. در ضمنی که آواز زابل در همه دستگاه ها و در اینجا حزن و اندوه درونی در آواز ما دارد. آوازی نصیحتگر ، تجربه آموز و توانا مانند همایون دارد و آواز مویه و منصوری غم انگیز و حزین است. پس این دستگاه نیز به دلیل کمال خود هم گریه و زاری می کند و هم شادی می آفریند و گاهی مسرور و شادمان است و گاهی نیز غم انگیز و دلشکسته و با توشه ای از متانت و وقار عارفانه شرقی. اما روی هم رفته چهارگاه را می توان دستگاهی محسوب کرد که مانند پیری فرزانه دارای روحی بلند و عرفانی است و احساسات عالی انسانی را در کنار خصایص و محسنات انسانی صبور و شکیبا دار است.از ناکامی ها و نا امیدی ها اشک غم می ریزد و در شادی ها و خوشی ها اشک شوق و سرور. این دستگاه، بهترین گزینه برای ساخت قطعات و تصانیف ملی میهنی و حماسی است به طوریکه به زیبایی می تواند حالت شوق و افتخار وصف ناپذیری را در شنونده بوجود آورد. نوازندگی در این دستگاه با هر یک از سازهای ایرانی، زیبایی خاص خود را دارد ولی هنگامی که تارنوازی به اجرای چهارگاه می پردازد، چیز دیگری است.

hnam56a

	#4
	آواز ابوعطا : ابوعطا از مهمترین ملحقات شور به حساب می آید و نیز از کامل ترین آنها. انسان با گوش دادن به ابوعطا کمی به فکر فرو می رود و به مسائل فلسفی پیرامونش می اندیشد. به این ترتیب تا اندازه ای می توان نتیجه گرفت, کسانی که بیشتر به آواز ابوعطا علاقه دارند و آن را بیشتر از سایر دستگاهها گوش می دهند, انسانهای نسبتا گوشه گیر اند که دراویش هم از آنها مستثنا نیستند. تونیک (نت شاهد) این آواز, نت "دو" بوده (البته در راست کوک) و مشخص ترین حالت آن, اجرای صعودی سه نت لا- سی - دو (یعنی یک پرده پایین تر از آواز دشتی) است. این آواز معمولا از نت های "لا" یا "سل" آغاز شده و با همین نت ها نیز ختم می شود.از نظر نت شاهد و نت ایست, آواز ابوعطا با دستگاه نوا, مشابه است. آواز ابوعطا با صدای استاد رضاقلی میرزاظلی آواز ابوعطا از نظر حالت موسیقایی, مشابهت زیادی با موسیقی عربی دارد و شاید در طول تاریخ, از یکدیگر بهره هایی نیز برده باشند. گوشه بسیار مفصل و در عین حال زیبایی در ابوعطا وجود دارد که به "حجاز" معروف است که به عنوان اوج آن محسوب می شود. بسیاری از موسیقیدانان گذشته و حتی حال, این گوشه را یک آواز مستقل از ابوعطا می دانند. نت شاهد این گوشه که حالت ضربی بسیار جالبی نیز دارد, "ر" است (مانند آواز دشتی) به همین دلیل, به راحتی می توان از این گوشه وارد آواز دشتی شد و مرکب نوازی و یا مرکب خوانی پرداخت. بسیاری حجاز را با دشتی اشتباه می گیرند, در حالیکه در حجاز هرگز "ر" کُرن استفاده نمی شود. اوج زیبایی ابوعطا, در حجاز نمایان می شود و می توان گفت که تقریبا حالتی کوچه بازاری و عامه پسند دارد و برای فهم آن, نیازی به تامل کردن نیست. حالت "کرشمه" و "حزین" در ابوعطا بسیار دلنشین است. تقریبا تمامی گوشه های ابوعطا حالتی متفاوت با درآمد ابتدایی دارند و معمولا نت شاهدشان, نت ثابت و مشخصی است. به همین خاطر تمییز دادن گوشه های ابوعطا از یکدیگر, کار آسانی می باشد. تصنیف قدیمی ابوعطا فرود ابوعطا به تمامی ملحقات شور و حتی برخی از دستگاههای دیگر, امکان پذیر است ولی به مهارت خواننده و نوازنده بستگی دارد. شاید تمامی گوشه های ابوعطا, حالت ضربی نداشته باشد, اما از گوشه هایی چون "چهارباغ (چهارپاره)" و حجاز, بسیار در ساخت ضربی و تصنیف استفاده می شود. تصنیف قدیمی : ما در خلوت به روی غیر ببستیم از همه باز آمدیم و با تو پیوستیم در همه چشمی عزیز و پیش تو خاریم در همه عالم بلند و پیش تو پستیم مردم هوشیار از این معامله دورند شاید اگر عیب ما کنند که مستیم منبع : سایت ۴ مضراب

b

	#5
	دستگاه ماهور یکی از گسترده‌ترین دستگاه‌های موسیقی ایرانی است و در ردیف‌های گوناگون در حدود ۵۰ گوشه دارد. دستگاه ماهور به علت حالت و ملودی روانی که دارد اغلب به صورت موسیقی شاد در جشن ها و اعیاد نواخته می شود. این دستگاه دارای گوشه های متنوعی است که با مقام های کاملاً متفاوت در سه بخش بم، میانی و زیر اجرا می شود. ناگفته نماند تمام گوشه ها به وسیلهٔ فرود به درآمد رجعت می کنند. ماهور «دو» ماهور دو، ماهوری است که گام آن از دو شروع می‌شود. یعنی نت شاهد آن دو می‌‌باشد و در تار وسه تار با کوک دو سل دو دو نواخته می‌شود. در ماهور دو همه پرده‌ها بکار(البته اشاره به این مطلب مهم است که زمانی از کلمه بکار استفاده میکنیم که نتی قبلا علامتی دیگر مثل دیز یا بمل و ... داشته و الان بی علامت میباشد.پس استفاده کلمه بکار در اینجا اشتباه میباشد.) هستند یعنی دو – ر – می‌‌– فا - سل – لا - سی – دو. ماهور «ر» برای ویلن و کمانچه معادل آن ماهور «ر» می‌‌باشد که شاهد آن نت «ر» است و نت «دو» نیز دیز می‌‌شود. گوشه‌های اصلی و زیر مجموعه‌های آنها درآمد : ( نت شاهد آن نت اول گام است یعنی «دو») گوشه گشایش(داد) : ( نت شاهد آن نت دوم گام است یعنی «ر») گوشه شکسته : ( نت شاهد آن نت پنجم گام است یعنی «سل») گوشه دلکش : ( نت شاهد آن نت پنجم گام یعنی سل است ) گوشه عراق : ( نت شاهد آن نت هشتم گام یعنی دو است ) گوشه راک: (شاهد و ایست آن نت دو یک اکتاو بالاتر از شاهد و ایست درآمد است) گوشه فیلی: (شاهد آن فاصله درست پنجم بالاتر از درآمد یعنی «سل» می باشد و ایست آن می کرن که البته درصورت بازگشت به ماهور ایست آن مطابق با ایست ماهور خواهد بود) گوشه‌های ریتمیک کرشمه مجلس افروز خسروانی چهار پاره زنگوله نام گوشه و رنگ ها درآمد کرشمه آواز مقدمه داد داد مجلس افروز خسروانی دلکش خاوران طرب انگیز نیشابورک نصیرخوانی - توسی چهارپاره - مرادخوانی فیلی ماهور صغیر آذربایجانی حصار ماهور - ابل زیرافکن نیریز شکسته عراق نهیب محیر آشورآوند اصفهانک حزین کرشمه زنگوله راک هندی راک کشمیر راک عبداله کرشمه راک سفیر راک رنگ حربی رنگ یک چوبه رنگ شلخو ساقی نامه رنگ شهرآشوب

#6

دستگاه شور، از دستگاه‌های موسیقی ایران است. غالب آوازهایی که خواننده آموزش ندیده ایرانی می‌‌خواند در یکی از مایه‌های این آواز می‌‌گنجد، از این رو این دستگاه را مادر موسیقی ایرانی هم خوانده‌اند. در میان دستگاه‌های ایرانی شور از همه بزرگ‌تر است. زیرا هر یک از دستگاه‌ها دارای یک عده آوازها و الحان فرعی‌ست ولی شور غیر از آوازهای فرعی دارای ملحقاتیست که هر یک به تنهایی استقلال دارد. آوازهای مستقلی که جزء شور محسوب می‌شود و هر یک استقلال دارد از این قرار است: ابوعطا، بیات ترک، افشاری و دشتی. آواز بیات ترک در پرده‌های شور نواخته می‌شود و جزو ملحقات آن طبقه بندی می‌شود، ولی چون از نظر شنوایی حسی شبیه دستگاه ماهور ایجاد می‌‌کند، برخی قایل به طبقه بندی آن تحت دستگاه ماهور هستند. در مکتب آوازی اصفهان آواز بیات ترک در مشتقات دستگاه ماهور به حساب می‌‌آید اما در مکتب تهران، مایه بیات ترک را جزء دستگاه شور به حساب می‌‌آورند. مایه‌ها (متعلقات) آواز ابوعطا آواز دشتی(دشتستانی) آواز افشاری آواز بیات ترک - گاه بیات زند نیز برای اشاره به این آواز بکار برده شده آوازبیات کرد - کردِ بیات نیز گفته می‌شود گوشه‌ها گوشه‌های ردیفی این دستگاه عبارت‌اند از: درآمد اول درآمد دوم درآمد سوم: کرشمه درآمد چهارم: گوشه‌ی رهاب درآمد پنجم: اوج درآمد ششم: ملانازی نغمه‌ی اول نغمه‌ی دوم زیرکش سلمک ملانازی سلمک گلریز مجلس‌افروز عزال صفا بزرگ کوچک دوبیتی خارا قجر، فرود حزین شور پایین دسته گوشه‌ی رهاب چهار گوشه مقدمه‌ی گریلی رضوی، حزین، ‌فرود شهناز قرجه شهناز کت (عاشق‌کش) رنگ اصول گریلی رنگ شهرآشوب